Kun je seks aanwezig maken in een tekst? Neem deze zin: Oooh. Aaaah. Oh my God! Oh fuck! Grhhhmpf. Oh God!! Zo ongeveer klinkt het: seks van pornoacteurs. Maar terwijl ik het opschrijf vraag ik mij af of je ook in dit geval God met een hoofdletter moet schrijven. Of ik misschien drie puntjes achter ‘Ohhh’ had moeten zetten. Of ‘grhhhmpf’ de juiste orthografische weergave van een zucht is. En of het niet een beetje hypocriet is pornografisch gekreun altijd in Amerikaans-Engels op te voeren, alsof enkel daar seksfilms gemaakt worden.
Tekst /// Mattijs van de Port
Beeld /// Lotje van den Dungen
Schrijf over seks, en je hebt het onmiddellijk over van alles en nog wat. Spelling, interpunctie, globale machtsverhoudingen. Maar niet over seks. Zoals Georges Bataille eens schreef: ‘The body of the author is under the authority of a hand that erases it.’
Nee, dan beelden van seks. Ooit schreef ik voor een conferentie over religie en seksualiteit een paper met de titel Discussing Sex and Religion in Academia. Daarin stelde ik de quasi-serieuze vraag waarom God zoveel wordt aangeroepen in pornofilms (‘Oh my God! Oh my God!’), om vervolgens een betoog te houden over de raakvlakken van erotiek en mystiek. Ik refereerde aan Teresa van Ávila. Georges Bataille. Roland Barthes. Klaus Theweleit. Ik wees op de veelheid van religieuze praktijken die de ervaringen van het zinnelijke lichaam als bron van diepe kennis opvoeren, om aldus het primaat van het woord aan te vechten. En op de weerstand die zulke pogingen in de Academie ontmoeten.
Om dat laatste punt inzichtelijk te maken had ik het plan opgevat om tijdens mijn presentatie een stuk uit een pornofilm te laten zien waarin de naam van God luid wordt geroepen. Het leek me goed om, in een wereld van formicatafels, witte schoolborden en zacht zoemende beamers, de vleselijkheid ondubbelzinnig ten tonele te voeren: full color en ondersteund door de kletsende, smakkende, slurpende, kreunende en zuchtende geluiden die lichamen maken tijdens seks. Mijn pornofragment zou zich keren tegen het regime van de betamelijkheid. Het zou alle tenen doen krommen. En het zou daarmee de academische weerstand tegen seks voelbaar aanwezig maken in de conferentiezaal.
In mijn hoofd speelde ik deze scene eindeloos af – me verkneukelend over het teweeggebrachte ongemak. Huiverend. Grinnikend. Maar ik durfde het uiteindelijk niet aan. De kwalificatie ‘vrouwonvriendelijk’ zou ik waarschijnlijk wel weten te ontlopen (het fragment betrof homo-porno), maar ik schatte in dat de pornobeelden alles wat ik te zeggen had zouden overstemmen. Ook zag ik enigszins op tegen het moment ná zo’n presentatie, wanneer je weer gewoon thee gaat staan drinken met andere academici, die wel gewoon de vlezigheid uit de weg waren gegaan in hun voordrachten over religie en seks. Ik was bang dat ik in hun ogen toch een beetje het oordeel ‘viezige man’ zou kunnen lezen. Ik zou de licht bewegende neusvleugels van een vrouwelijke collega zien, en me dan zorgen maken over mijn lichaamsgeur. Ik zou enkel nog lichaam zijn in de tempel van het denken.
Ik opteerde er uiteindelijk voor om de pornofilm enkel als object mee te nemen. Ik legde de dvd demonstratief of de formicatafel, en refereerde er in mijn voordracht voortdurend aan. Het miste zijn uitwerking niet. Na afloop kwam een collega op me af die vertelde dat hij gedurende de hele presentatie in spanning had gezeten. Hij had moeten denken: ‘Oh nee, hij zal het toch niet in zijn hoofd gehaald hebben om zo meteen een stuk van die dvd te laten zien!’
Waarom kan seks prima passeren in academische settingen als we er woorden als embodiment of affect of corporeality voor gebruiken, maar niet in beelden? Is schrijven over seks ooit iets anders dan de lichamelijkheid bezweren, op afstand houden, uitgummen? Bij die laatste overweging kan in ieder geval een kanttekening geplaatst worden. Bijvoorbeeld door de Braziliaanse dichter Carlos Drummond de Andrade, in een vertaling van August Willemsen:
zuigen en gezogen worden door de liefde
tegelijk de mond multivalent
het lichaam twee in één genot volledig
dat niet mij behoort noch jou behoort
genot van fusie diffuse transfusie
likken zuigen en gezogen worden
in hetzelfde spasme
alles is mond en mond en mond en mond
negenenzestigvoudig tongenmond
Comments