Onderweg naar gelijkheid

Cunnilingus als oplossing voor de orgasme-kloof

‘Heb je wel eens een schematische tekening van de vulva gezien?’ vraagt Willemijn Bulterman (27) me. Ze zit rechtop in bed en ik lig over de breedte van het voeteneinde. Wanneer ze een A4’tje uit de map naast haar tevoorschijn haalt met daarop alle delen van de vulva afgebeeld - inclusief schaamhaar en anus -, voel ik me net weer een veertienjarig meisje die voor het eerst over seks leert. Maar dit heb ik nooit op school gehad.

Text: Isa Kistemaker

Image: Rachel Kok

Afgelopen zomer is Willemijn begonnen met het geven van workshops in cunnilingus, in de volksmond beter bekend als beffen. ‘Het grootste gedeelte van de mensen houdt van seks. Het is dan toch ronduit zonde dat we zo weinig weten over het [in dit geval vrouwelijke, red.] seksuele orgaan?’ Ik kan niet anders dan het met haar eens zijn. In de eerste twee uur na het ontmoeten van Willemijn heb ik al meer over mezelf geleerd dan van elke poging tot seksuele voorlichting die mij ooit is voorgeschoteld. ‘In het hoofd van de clitoris zitten achtduizend zenuwuiteinden,’ vertelt ze, ‘dat is twee keer zoveel dan dat er in de eikel van de penis te vinden is’. Op de middelbare school werd het uurtje voorlichting dat we kregen besteed aan het leren over de gevaren van een soa of zwangerschap en hoe een condoom om een piemel geschoven moet worden. Als de clitoris zo’n gevoelig stukje van het lichaam is, waarom leren we dan niet hoe we dit magische bolletje in ons voordeel kunnen gebruiken?

De orgasmekloof

Uit onderzoek naar cis-heteroseksuele relaties is gebleken dat er een verschil van twaalf procent zit tussen hoe vaak mannen klaarkomen en hoe vaak vrouwen dit doen tijdens seks met een partner van het andere geslacht. Dit wordt de orgasmekloof genoemd. Vaak wordt het bestaan van dit verschil afgeschoven op de assumptie dat vrouwen veel moeilijker orgasmeren dan mannen door de bouw van hun lichaam. Of dat vrouwen het zelfs niet even belangrijk zouden vinden om hun hoogtepunt te bereiken - ze krijgen namelijk toch geen blauwe ballen.

‘Nergens zijn de verschillen tussen man en vrouw beter zichtbaar dan in de seksualiteit’, schrijft Hekma in het antropologische tijdschrift Etnofoor uit 1994. Alhoewel de vrouw sinds de jaren vijftig zich niet meer naar de norm dient te gehoorzamen aan haar man, bestaat nog steeds het prominente ideaal dat mannen initiatief tot seks nemen en dat vrouwen zich vervolgens passief opstellen. Zolang deze stereotypen over man en vrouw blijven bestaan, zal de vrouwelijke seksualiteit nooit volledig vrij zijn, aldus Hekma.

Vandaag de dag bestaat nog steeds de verwachting dat vrouwen niet dezelfde behoeften hebben naar seks als mannen. Vrouwen worden verondersteld te verlangen naar een emotionele connectie en mannen naar een fysieke ontlading en deze twee ambities gaan vooral niet samen. ‘Toen ik vroeger jong was leerde ik van meidenbladen dat ik mezelf niet te snel weg moest geven, want dan zouden potentiële partners me niet meer willen. Alsof vrouwen alleen seks hebben om een relatie in stand te houden’. Willemijn haar stem begint geërgerd te klinken. ‘Mannen én vrouwen [en andere genders, red.] hebben seks voor hun plezier en het moet niet schaamtevol zijn om als vrouw meerdere partners te hebben of het met iemand te doen gewoon ‘voor de leuk’.’

Gender essentialisme

Deze attitudes tegenover seksuele gewoonten worden door wetenschappers benoemt als gender-essentialisme: het geloof dat er natuurlijke verschillen te vinden zijn tussen man en vrouw. Kenmerken als objectief, rationeel, individueel, kritisch en gecontroleerd staan als mannelijke eigenschappen tegenover subjectief, sensueel, collectief, oppervlakkig en hysterisch als vrouwelijke in de sekse/gender-matrix. Deze matrix is gebaseerd op binaire opposities die worden geprojecteerd op de kwaliteiten van de verschillende genders. Naast instituties hebben ook media een grote rol in het in stand houden van deze stereotypen, schrijft Gramsci al in 1991.

‘Aan de ene kant kan porno heel goed zijn voor het exploreren van seks, bijvoorbeeld wanneer het gaat om masturberen. Aan de andere kant worden er toch ook vaak dingen gedaan in porno die totaal niet overeenkomen met de realiteit. Het is een bepaald beeld van seks dat wordt neergezet waar ‘keihard geneuk’ centraal in staat’, zegt Willemijn. Juist deze vorm van porno - vaak bekeken ten opzichte van andere vormen van porno - conformeert aan het idee van Gramsci.

‘On ne naît pas femme, on le devient’, luidt een van de meest bekende uitspraken van Simone de Beauvoir - één die haaks staat op de definitie van gender essentialisme. Evenals feministisch intellectueel Judith Butler stelt zij dat er geen immanente karaktertrekken aan de genders te koppelen zijn vanaf geboorte maar dat deze door het leven heen gevormd worden. Vrouw - of man - zijn is een sociaal construct. Door opvoeding en omgevende instituties wordt het kind aangeleerd zich te gedragen naar het ideaal van diens gender, zo dus ook wanneer het gaat om het hebben van seks.

Of de ongelijkheid tussen man en vrouw verbroken kan worden, blijft een vraag. Wanneer bepaalde structuren zo diep geworteld zijn in de huidige maatschappij, zouden we wellicht deze hele samenleving moeten afbreken om vervolgens een nieuwe te vormen waarin iedereen gelijk is, alhoewel ik me afvraag in hoeverre dat mogelijk is. Om toch ook Foucault aan te halen - hoe schrijf je nog een artikel over seks zonder - is juist het blijven spreken over de ongelijkheid, een vorm van onderdrukking waarin het blijft bestaan. Maar tegelijk: wanneer we iets als mens zelf hebben opgebouwd zouden we dit ook eigenhandig weer moeten kunnen afbouwen.

Cunnilingus

Uit het eerder genoemde onderzoek naar de orgasmekloof is gebleken dat de - simpele - oplossing voor bovenstaand probleem orale seks is. De clitoris wordt gestimuleerd en daarbij zorgt de mond voor de indien nodige extra lubricatie. ‘Orale seks is ook een stuk intiemer dan wanneer alleen de handen worden gebruikt. Het geeft het gevoel begeerd te worden’. Met haar mond open laat Willemijn me zien hoe de tong kan bijdragen aan het genot van de vrouw. ‘Kijk, dan kan je je tong zo achter je onderste voortanden plaatsen en bereik je met het brede stuk een groter gedeelte van de vulva’. Dit kan je ook andersom doen, met het puntje van je tong achter je bovenste voortanden, of - als je heel lenig bent - met je tong in een rondje gedraaid, leer ik.

Nee, ik ben het er niet volledig mee eens dat cunnilingus dé oplossing is voor de ongelijkheid in bed. Het is de combinatie van communicatie, voorlichting, het doorbreken van stereotypen en het geven van meer aandacht aan het vrouwelijke genot. Er moet verandering komen in hoe we kijken naar seks en hoe we hierover praten - van jongs af aan. Het is een ongemak dat overkomen moet worden, een begin naar een vrijere wereld waarin er dus ook best wat meer gebeft mag worden.