Een stukje positiviteit?

Tekst en beeld: Sam van den Nieuwenhof

‘Hoi buurman, nog hulp nodig met de boodschappen?’ is tegenwoordig dagelijkse kost voor veel mensen met buren die de 65 gepasseerd zijn. Een blijk van solidariteit, zoals premier Rutte het voor ogen had. Net als een begroeting of een vriendelijk knikje wanneer mensen op gepaste afstand langs elkaar lopen. Of de gezellige ‘buurtbabbels’ die spontaan ontstaan tussen mij en mijn buren. Voorheen had ik geen idee wie er in mijn straat woonden. Het zijn allemaal kleine tekenen van een maatschappij waarin mensen op zoek gaan naar waardering en mededogen in deze tijden van sociale onthouding. Je zou het als een stukje positiviteit kunnen beschouwen. Of is deze vorm van solidariteit puur schijn en zijn we, zodra het vaccin voor COVID-19 gevonden is, weer terug bij af?

Laat ik vooropstellen dat ik het verschrikkelijk vind dat er veel leed omtrent corona is en dat ik natuurlijk niemand een besmetting toewens. Maar, er zit in zekere zin een keerpunt aan de vreemde situatie waarin we ons begeven. Veel mensen om mij heen zien de liminele fase als mogelijkheid om als beter mens tevoorschijn te komen wanneer dit allemaal voorbij. Het ‘ik-denken’ zal verleden tijd moeten zijn, en het ‘wij-denken’ zal weer zijn intrede moeten doen. Niet alleen voor mensen is er de hoop op voorspoed, ook moeder aarde is in haar nopjes en ziet veel ruimte voor verbetering.

Het leven dat in nagenoeg alle delen van de wereld is stilgelegd, zorgt voor schone luchten en heldere wateren. Vliegtuigen blijven op de grond en toeristen blijven thuis. Gevolgen hiervan zijn dat inwoners van Shanghai voor het eerst in lange tijd weer een heldere hemel hebben kunnen aanschouwen en dat de burgers van Venetië eindelijk weer eens vissen zagen zwemmen in het kristalheldere water dat stroomt door de kanalen. Het overheidsorgaan dat in India toezicht houdt op luchtkwaliteit heeft daarnaast geconstateerd dat de luchtkwaliteit sinds de landelijke lockdown met 33% verbeterd is. De bergtoppen van het Himalayagebergte in het noorden van India zijn voor het eerst sinds decennia weer zichtbaar. Massaal werden de besneeuwde toppen dan ook gedeeld op sociale media door voornamelijk jonge Indiërs die dit fenomeen nog nooit hadden ervaren.

Nieuw virus, nieuwe ik! De liminele fase, de periode van transitie tussen het ‘oude’ en het ‘nieuwe’, waarin we onszelf op dit moment veelal terugvinden kan dus wel eens voordelig uitpakken voor jezelf en de rest van de wereld. De transitie van ‘leven in een vervuilde kapitalistische wereld’ naar het vinden van een ‘beter, liever en minder vervuild leven’ kan toch alleen maar positieve effecten hebben?

Klimaatactivisten, waaronder ikzelf, noemen de lockdown dan ook een ‘wakeup-call’. De hoop is nu gevestigd op mensen die voor eens en voor altijd hun gedrag blijvend zullen veranderen en dus ook na het verlaten van deze liminele fase een stukje liever voor elkaar en voor de wereld zullen zijn. Of hebben we, als het ‘normale leven’ weer hervat is, de wereld weer in een mum van tijd vervuild en zijn de vissen van Venetië, de bergtoppen van de Himalaya en de heldere hemel boven Shanghai dan voor eens en voor altijd verleden tijd?