Over land en over zee richting vrijheid en metal
De serene bruine kroeg waar ik Appie voor de tweede keer in onze nog prille vriendschap ontmoet, is een ietwat andere context dan de plek waar we kennismaakten. De eerste ontmoeting vond namelijk plaats op een festival waarbij we de volledige dag hebben gedanst, gedronken, gelachen en gekletst. Het enigszins onverstaanbare verhaal over zijn vlucht naar Nederland liet een grote indruk achter. Dit verhaal moest verteld worden.
Tekst en beeld: Sam van den Nieuwenhof
Appie is 32 jaar en afkomstig uit Damascus, de hoofdstad van Syrië. In 2014 is hij gevlucht voor de oorlog in en rondom zijn geboorteland en op dit moment woont hij in Haarlem. Appie is gek op feesten en muziek; één van zijn grootste dromen was om ooit een concert bij te wonen van de Nederlandse metalband Epica, maar hoe? Naast de verschrikkelijke oorlog, de huidige acties en toekomstplannen van president al-Assad en de erbarmelijke omstandigheden waarin mensen moeten leven in Syrië, was muziek, en dan voornamelijk metal, een ander motief om het land te verlaten. Het streven was om in vrede en vrijheid de muziek te luisteren waar hij het meest van hield.
Waar muziek echter in staat is om vrijelijk te bewegen, is dit voor mensen niet altijd het geval, hoewel vrijheid van beweging wel een mensenrecht is. ‘Waarom dan helemaal naar het verre Nederland?’, vroeg ik me hardop af. Appie antwoordde enthousiast: ‘Toen ik tiener was en muziek begon te waarderen, werden mijn verlangens voor Nederland gevoed door de meest fantastische metalbands Epica en Within Temptation. Ik houd van Nederland vanwege deze fantastische bands. Een concert bijwonen in Nederland, het land van de aardige, open en eerlijke mensen, was mijn streven.’
Drie maal is scheepsrecht
Vanaf Syrië kan een Syrische staatsburger een vliegticket naar Turkije kopen en vervolgens een verblijfsvisum voor drie maanden aanvragen. Dit zou een vluchteling zoals Appie in principe genoeg tijd geven om Europa binnen te komen. Twee keer heeft hij geprobeerd om via een boot Griekenland te bereiken, twee keer is dat mislukt. ‘We zonken ergens tussen Turkije en een eiland van Griekenland waar we op weg naar toe waren. Het hele stuk heb ik terug moeten zwemmen.’
Appie ging terug naar Syrië, want Turkije kostte hem veel te veel geld. Hoe is het dan toch gelukt om naar Nederland te komen? Appie vertelt hierover: ‘Eenmaal in Syrië aangekomen, belde een goede vriend mij op of ik oren had naar een route die veel gevaarlijker was, maar vaak wel succesvoller. De route liep in eerste instantie via Libanon, waar we een vlucht naar Algerije zouden nemen. Vervolgens zouden we over land richting Tunesië trekken om uiteindelijk Libië te bereiken, waar de boot zou vertrekken.’ Deze route is zo gevaarlijk, omdat je totaal niet weet wat er op je pad komt, waar je heen geleid wordt en wie je tegenkomt. Er heerst dus een totale onzekerheid. Een reis met z’n tweeën zou voor beiden gunstig kunnen uitpakken.
Gevangenis
Eenmaal in Algerije aangekomen begonnen Appie en zijn vriend aan ‘de meest gevaarlijke’ route die er was. ‘De telefoonnummers die we hadden vergaard van mensensmokkelaars waren geen van allen bereikbaar. Hoogstwaarschijnlijk waren de mannen allemaal opgepakt.’ Daar zaten ze dan, midden in de bloedhete woestijn. De eerste paar uur in Algerije hadden ze zich wel wat beter voorgesteld.
Gelukkig hebben de twee snel een andere smokkelaar weten te vinden. Midden in de nacht zouden ze de grens tussen Algerije en Tunesië moeten passeren. Vervolgens zou een handlanger van de smokkelaar de twee oppikken om de reis richting Libië voort te zetten. ‘Na een relatief korte tijd achterin de truck van de tweede smokkelaar te hebben gezeten, werden we er ineens uit gezet. Hij kon niks meer voor ons betekenen, zei hij, en we moesten op verzoek van hem het openbaar vervoer pakken richting Kasserine.’ Kasserine is een klein plaatsje dat tegen de grens van Libië ligt. Onderweg werden Appie en zijn vriend opgemerkt door een man bij een bushalte, die gelijk de politie belde. De twee werden gearresteerd en dertig dagen achter slot en grendel gezet. Als reden werd gegeven dat ze zich ‘illegaal’ op Tunesisch grondgebied begaven.
Tot hun verbazing kwamen Appie en zijn vriend na 21 dagen vrij. ‘Onze ouders waren totaal verbijsterd, verdrietig en uitzinnig toen ze onze stem eindelijk hoorden. Zij waren namelijk al in diepe rouw en dachten dat we het niet gered hadden.’ Na twee dagen konden ze eindelijk hun reis voortzetten richting de haven van Zuara, Libië. Appie gaat verder: ‘Eerst moesten we twee dagen doorbrengen op een “opslag boerderij”. Zo’n driehonderd vluchtelingen waren, net als wij, aan het wachten op een boot die zou vertrekken naar vrijheid, naar Europa.’ Sommige vluchtelingen zouden hier al twee maanden hebben gezeten, wachtend op het bericht dat er voldoende mensen verzameld waren om de boot te vullen.
Europa
Rond drie uur ’s nachts werden de driehonderd vluchtelingen op een strand vlak bij Zuara gedropt. Hier moesten ze drie uur wachten voordat ze werden opgepikt. ‘Na 27 dagen sinds het begin van de vlucht, konden we Europa, Epica en de vrijheid nu bijna ruiken. Het gevoel dat we zo dichtbij waren, was ongekend. Het zorgde voor een euforisch gevoel in mijn lichaam.’ De gevaarlijke, bijna dodelijke tocht was het Appie allemaal waard. ‘Het maakte mij niet uit hoe gevaarlijk het zou zijn. Ik zou thuis toch doodgaan. Ook al zou mijn lichaam blijven werken, mijn ziel zou sterven.’
Deze overtocht ging echter niet zoals gepland. Na zes uur varen was er nog geen land in zicht en Appie begon zich zorgen te maken. Hij merkte op dat de boot de verkeerde kant op voer en sloeg alarm. Net op tijd, want de brandstoftank van de boot begon langzaam leeg te raken. Gelukkig heeft elke kapitein een telefoon die in contact staat met een satelliet. Hierdoor kan er altijd gebeld worden met het vaste land. Dit was een flinke opsteker. ‘We moesten zorgen dat we gered konden worden door het Rode Kruis als we, door de grote omweg, zonder brandstof zouden komen te zitten.’
Na nog eens zes uur varen in grote onzekerheid, zorgden de woorden ‘STOP THERE, THIS IS THE RED CROSS, YOU ARE SAFE NOW’ voor een grote ontlading op het stalen bootje. Mensen, jong en oud, vielen elkaar in de armen. Europa was gehaald. ‘Toen het Rode Kruis ons uiteindelijk van ons bootje afhaalde, ging er een gevoel door mijn lichaam dat niet te beschrijven is en ik waarschijnlijk ook nooit meer zal ervaren.’
Via spoorwegen langs Ventimiglia, Nice en Parijs, kwam Appie uiteindelijk op de dag van zijn geboorte aan in Amsterdam. ‘We dropten onze bagage om vervolgens direct van de muziek en de vrijheid te genieten die het Amsterdamse nachtleven te bieden heeft. Het was geweldig. Een beter verjaardagscadeau had ik mij niet kunnen wensen.’
Na veel Asielzoekerscentra gezien te hebben, procedures te hebben doorlopen en veel bureaucratisch geneuzel te hebben ervaren, heeft Appie nu eindelijk een huisje in Haarlem. Hij heeft een ‘fantastische’ baan en leeft in de vrijheid waar hij naar op zoek was. Als een kers op de taart heeft Appie op 5 oktober jongstleden een concert mogen bijwonen van zijn geliefde band Epica. Het is opmerkelijk dat muziek bij bijna iedereen het gehoor kan bereiken, muziek kan reizen waarheen het wil. Een mens daarentegen, is afhankelijk van een paspoort die vertelt in welke hoedanigheid vrijheid wordt gegarandeerd.
留言