De Botsing Voorkomen

Een midlifecrisis zonder midlife

Tekst: Stans de Jong

Beeld: Daniëlle Kronenburg

Terug naar een avond in 2009. Het was mij zojuist ter ore gekomen dat veel van mijn grote helden behoorden tot de club van 27: een groep beroemde muzikanten die allemaal op de desbetreffende leeftijd zijn overleden. Op dat moment was ik dertien jaar oud, wat inhield dat ik op de helft van 27 was. Ik ervoer een gevoel dat ik niet kon beschrijven, totdat mijn vader met zijn nieuwe sportauto thuiskwam. Ik was in een midlifecrisis beland.

Als het over een midlifecrisis gaat, denkt men vaak meteen aan humoristische beelden die veel worden gebruikt in films, boeken en televisieseries. Denk bijvoorbeeld aan de man die er vandoor gaat op zijn nieuwe motor met een twintig jaar jongere vrouw, een nieuw kapsel én een leren jas. Overal hoor en zie je dit soort stereotyperende voorbeelden die in het echte leven meestal niet op deze manier terug te vinden zijn. Er wordt dus vaak een vrij onrealistisch beeld van de midlifecrisis neergezet.

In de praktijk wordt het vaak namelijk niet als komisch ervaren. Op middelbare leeftijd beseft men dat het leven voorbij gevlogen is. Er komen bepaalde zingevingsvraagstukken aan de orde zoals: wat heb ik nou eigenlijk bereikt in mijn leven? Heb ik wel de juiste keuzes gemaakt? En ben ik wel gelukkig? Dit soort vragen kunnen ervoor zorgen dat iemand in een onstuimige en onzekere periode terechtkomt. Soms bestaat er namelijk een kloof tussen wie men is geworden en wie men had willen zijn. Er ontstaat dan een bepaald verlangen om veranderingen in het leven aan te brengen. Men komt vast te zitten in een identiteitscrisis waarin de balans van het leven verstoord is geraakt.

Is dit alles?

Steeds vaker komt naar voren dat ook dertigers al kampen met een vergelijkbare crisis, dit wordt dan ook wel de quarterlifecrisis genoemd. Het is ongeveer hetzelfde als een midlifecrisis, maar vindt eerder in het leven plaats. Dertigers lopen vast op bepaalde vragen over hun leven. Er was ooit die droom van wat je voor je dertigste bereikt wilde hebben, de twijfel of dit gelukt is slaat hardnekkig toe. Wat zegt het ontstaan van de quarterlifecrisis over de betekenis van beide crises?

Het internet staat vol met informatie over wat deze crises zijn, hoe je ze kan herkennen en hoe je ermee om moet gaan. Waar vaak minder aandacht naartoe gaat is de vraag: kan je ze voorkomen? Het antwoord wordt geregeld in het midden gelaten, maar het feit dat mensen steeds eerder tegen een crisis aanlopen, maakt deze vraag des te interessanter. Misschien speelt leeftijd namelijk niet de grootste rol.

In een prestatiemaatschappij worden mensen klaargestoomd voor de arbeidsmarkt. Hoe meer dingen je gedaan krijgt, hoe beter. Er moeten aan de lopende band keuzes gemaakt worden zonder tijd om er goed over na te denken. Als je dan eenmaal bent aangekomen op de arbeidsmarkt en een baan hebt weten te krijgen, moet je bewijzen dat de twee minors én dubbele master ervoor hebben gezorgd dat je een betere werknemer bent dan de op de loer liggende vervangers.

Deze prestatiedrang zorgt voor een enorme druk om goed genoeg te zijn en altijd een extra tandje bij te willen zetten voor een beter resultaat. Je kunt nooit ambitieus genoeg zijn. Hierdoor wordt de competitie steeds groter en moet je extra stappen zetten om bij te blijven. Daarnaast zorgen we er in de prestatiemaatschappij voor dat niemand zich ook maar een seconde hoeft te vervelen. Als je jezelf niet bezig kunt houden, dan kan je mobiel of televisie dat wel. Op papier klopt je leven tot in de puntjes. Je voldoet aan alle onderdelen om een succesvol lid van de samenleving te zijn, maar de bestaande druk en overvolle invulling van het leven zorgt ervoor dat mensen steeds sneller tegen het punt aanlopen van: ‘is dit alles?’ en in een crisis belanden.

De muur ontwijken

Een vaak genoemde oplossing om een midlifecrisis óf quarterlifecrisis te voorkomen, is om eerder in het leven bewust stil te staan bij bepaalde kritische vragen. Het kan anders een stuk makkelijker gebeuren dat je vast komt te zitten en in een crisissituatie terecht komt. De vraagstellingen hoeven namelijk niet per se tot een crisis te leiden. Dit gebeurt enkel omdat men opeens met een harde klap tegen een muur aanloopt. Misschien heeft deze crisis dus inderdaad niet álles te maken met de leeftijd die je hebt, maar veel meer met de manier waarop je leeft en naar het leven kijkt.

In een maatschappij waarin alles draait om succes is er niet veel ruimte om stil te staan. Elk moment van de dag moet nut hebben, anders is het verloren tijd. Hierin vergeet men vaak om eens te reflecteren op het leven. Want wat ben je nou eigenlijk aan het doen? Ben je gelukkig met je baan of met je partner? En maak je wel de juiste keuzes in het leven? Deze reflectie zorgt ervoor dat men tijdig kan bijsturen, zodat je later niet tot een plotseling besef komt dat je al tijden totaal de verkeerde richting op bent gereden.

Het ontstaan van de quarterlifecrisis laat ons zien dat leeftijd niet de grootste rol speelt in het ervaren van zo’n crisis, maar de manier van leven en kijken naar het leven. Iedereen kan op elk moment van zijn of haar leven geconfronteerd worden met bepaalde zingevingsvraagstukken. De reden waarom zich dit uitmondt in een crisis, is omdat men vaak niet genoeg heeft stilgestaan bij deze vragen en er daarom met een harde klap tegenaan loopt en vast komt te zitten. We bevinden ons op een snelweg waarop je het landschap amper ziet en zo snel mogelijk naar een eindbestemming wilt. Misschien wordt het eens tijd om de afrit te nemen en ons te verplaatsen naar een landelijke weg. Of om te beginnen, de snelheid te verlagen naar 100 km per uur.