´Cancel culture´: een moderne mythe

Tekst & beeld: Oscar Slagveer

Het is het jaar 2035. Het recht op vrijheid van meningsuiting is opgeheven. Eén verkeerde uitspraak kan het eind van een sociaal leven betekenen. Kritiek is een vergeten woord en de geheime dienst bestaat nu enkel uit tieners en jongvolwassenen, die elk woord dat er op internet wordt geopperd in de gaten houden. Het regime is aan de macht en de wereld zoals wij die ooit hebben gekend is tot zijn einde gekomen.

Nadat voormalig president van de Verenigde Staten, Donald Trump, in januari 2021 zijn Twitter-account verloor, ontstond er grote ophef over de hele wereld. Vele Amerikaanse democraten noemden het een overwinning, maar voor veel anderen, aan beide kanten van het politieke spectrum, leek het eerder een aanval op de democratie. ‘Dit is een zwarte dag voor de democratie’, aldus één Twitter-gebruiker.Cancel culture had weer toegeslagen en dit keer een voormalig president van de Verenigde Staten van zijn stem beroofd. Met cancel culture wordt verwezen naar een beweging die mensen censureert als zij zich niet houden aan de politieke normen op het gebied van taalgebruik. Wat in dit geval wordt weggelaten, is hoe deze voormalige president van de Verenigde Staten meerdere malen, na waarschuwingen, de regels van Twitter heeft overtreden. Het is dan niet zo raar dat Twitter, als commercieel bedrijf, op een gegeven moment de stopknop indrukt. Daarbij is de beroemde sociale media app ook helemaal niet bedoeld om te fungeren als publieke spreekbuis van de president. De president heeft hier zijn eigen middelen voor in het Witte Huis. Het gaat hier dus niet per se om een inperking van de vrijheid van meningsuiting, maar om een inperking van een privilege. Dat is vaak het probleem met de kritiek die geuit wordt over ‘cancel culture’. Men houdt er gewoon van om te overdrijven.

Daarbij is een andere grote angst van de cancel culture critici dat cancel culture zou leiden tot beperkingen in de diversiteit in opinies en vormen van meningsuiting. ‘We mogen tegenwoordig ook niks meer zeggen’, is een van de kreten die je steeds meer hoort als je de televisie aanzet. Dit is echter het tegenovergestelde van wat tegenwoordig gebeurt. Gemarginaliseerde groepen, die eerst weinig in het maatschappelijk debat gehoord werden, laten zich nu steeds meer zien en horen. Mensen die eerst niet durfden om voor zichzelf uit te komen, durven dat nu juist wel. Het is daarom niet zo dat je tegenwoordig niks meer kan zeggen, maar meer dat er nu consequenties gebonden zijn aan wat je zegt. Dat ene grapje dat vroeger nog wel kon, was altijd al fout. Nu durven de mensen die dat treft er gewoon eindelijk ook iets van te zeggen. In dit opzicht is de diversiteit in opinies en vormen van meningsuiting juist vergroot. Het is aan de mensen met de privileges, die zich nooit druk hebben hoeven maken over het maken van dit soort opmerkingen, om dat te accepteren. De hele angst rondom cancel cultureis dus overdreven. Houd gewoon rekening met anderen en dan heb je niks om bang voor te zijn.